Jaskra – przewlekła choroba oczu

Szacuje się, że ponad 70 mln ludzi na całym świecie cierpi na jaskrę, a ponad 6 mln straciło wzrok z tego powodu. Jaskra jest przewlekłym, postępującym uszkodzeniem nerwu wzrokowego i polega na stopniowym zawężaniu pola widzenia. Odpowiednio wcześnie wykryta i właściwie leczona może zahamować utratę wzroku, natomiast nieleczona może doprowadzić do całkowitej ślepoty. Jakie są rodzaje i objawy jaskry, jak ją leczyć i jak z nią żyć?

Jaskra – jakie są jej objawy?

Jaskra, jak mogło by się wydawać, nie jest chorobą tylko ludzi starszych, mimo, że jej zachorowalność znacząco wzrasta po 70 roku życia. Diagnoza stawiana jest zazwyczaj po 40 roku życia pacjenta. Może ona jednak rozwijać się też u ludzi młodych, a nawet u dzieci. Jaskra charakteryzuje się postępującym zanikiem nerwu wzrokowego, czyli typowymi zmianami na dnie oka w polu widzenia. Zmianom tym towarzyszy zbyt wysokie dla dna oka ciśnienie wewnątrzgałkowe, które przekracza górną granicę normy i jest większe 21 mmHg. Istnieje też jednak jaskra normalnego ciśnienia. Taka sytuacja ma miejsce, kiedy ciśnienie wewnątrzgałkowe mieści się w normie, a mimo to, powoduje zmiany jaskrowe u niektórych pacjentów.

Do najczęstszych objawów jaskry należą:

• światłowstręt
• częste łzawienie oczu
• znaczne pogorszenie wzroku
• częste zaczerwienie oka
• ból oka
• widzenie tzw. aureoli wokół źródeł światła
• trudności z przystosowaniem się wzroku do widzenia w ciemności

Chory w pierwszej kolejności traci obraz na obrzeżach pola widzenia, ponieważ w przypadku jaskry najpierw zanikają włóka odpowiedzialne za widzenie obwodowe.

Poznaj przyczyny jaskry

Aby poznać przyczynę jaskry, warto dobrze zobrazować funkcjonowanie organizmu człowieka. W przedniej komorze oka krąży wodnista ciecz, która zapewnia właściwe ciśnienie wewnątrzgałkowe. W przypadku jaskry przepływ wspomnianej cieczy zostaje zaburzony, a ciśnienie w oku zaczyna stopniowo wzrastać, uszkadzając tym samym nerw wzrokowy.

Osobami szczególnie narażonymi na rozwój jaskry są:

• cukrzycy
• osoby cierpiące na miażdżycę i hiperlipidemię
• osoby krótkowidzące ze zmianami w siatkówce i naczyniówce oka
• osoby, u których jaskra występowała w rodzinie
• osoby szczególnie narażone na stres
• osoby cierpiące na migrenę
• osoby mające kłopoty z wysokim ciśnieniem tętniczym

Rodzaje jaskry

Klasyfikacja jaskry jest bardzo skomplikowana, ponieważ u pacjentów mogą wystąpić:

• jaskra pierwotna otwartego kąta, która jest najbardziej powszechnym rodzajem tej choroby. Pacjent nie dostrzega żadnych niepokojących objawów, a ciśnienie wewnątrz jego gałki ocznej rośnie, uszkadzając nerw wzrokowy. Przyczyną tego rodzaju jaskry jest zła praca struktur odpowiadających za odpływ cieczy z oka.
• jaskra z prawidłowym ciśnieniem wewnątrzgałkowym, która występuje rzadziej niż jaskra pierwotna otwartego kąta. W tym przypadku przy prawidłowym ciśnieniu wewnątrzgałkowym następuje uszkodzenie nerwu wzrokowego.
• jaskra zamkniętego kąta występuje u chorych u których doszło do całkowitego zamknięcia kanału, którym ciecz wpływa i wypływa z gałki ocznej. Zazwyczaj przy tym rodzaju choroby dochodzi do tzw. ostrego ataku jaskry, którego objawami są bóle głowy, nudnościami i drażliwością gałki ocznej. Wtedy też należy pilnie zgłosić się do lekarza, ponieważ ciśnienie w oku jest bardzo wysokie.
• jaskra wtórna wywołana jest inną chorobą oka (m.in. nowotworem), długotrwałym stosowaniem sterydów lub urazem.
• jaskra wrodzona, która rozwija się u małych dzieci i niemowląt zazwyczaj całkowicie uszkadzając ich nerw wzrokowy. Ten typ jaskry uważany jest za dziedziczny i najczęściej doprowadza do całkowitej utraty wzroku.

Jak wyleczyć jaskrę? Metody leczenia jaskry

Wybranie odpowiedniego sposoby leczenia jaskry zależy od jej rodzaju, a także nasilenia choroby. Krople przeciwjaskrowe do oczu obniżające ciśnienie poprzez hamowanie wydzielania cieczy wodnistej lub zwiększenie jej przepływu, aby ciecz mogła swobodnie krążyć, są pierwszym, stosowanym lekiem. Nie tylko same krople są istotne w procesie leczenia, ale też ich poprawna aplikacja. Krople muszą dostać się w głąb oka, dlatego nie należy ich wkraplać do wewnętrznego kącika oka, a ani mrugać. Taka aplikacja powoduje, że krople dostają się do dróg łzowych, co uniemożliwia ich dotarcie do pożądanego miejsca, czyli wnętrza oka.

Niezwykle istotne w przypadku jaskry są regularne badania ciśnienia wewnątrzgałkowego, które powinny być wykonywane co 2 miesiące. Kolejne badania, takie jak pole widzenia powinno być wykonywane min. 6 razy w ciągu pierwszych 2 lat leczenia i wreszcie badanie OTC, czyli optyczna koherentna tomografia oka, która jest precyzyjnym badaniem struktur oka, powinna być wykonywana 2-3 razy w roku w pierwszych 2 latach leczenia jaskry.

Ostatecznością w leczeniu jaskry jest interwencja chirurgiczna. Wyróżniamy tu dwa rodzaje, zabiegi laserowe i operacyjne, które polegają na umożliwieniu wypłynięcia wodnistej cieczy przedniej komory oka.

Czy można wyleczyć jaskrę?

Możliwa do wyleczenia jest jaskra pierwotna zamkniętego kąta, ponieważ ten konkretny rodzaj choroby spowodowany jest strukturą anatomiczną oka. Można ją rozpoznać dzięki tomografii optycznej przedniego odcinka oka. Dzięki temu badaniu możliwe jest określenie mechanizmu zamykania kąta, a lekarz jest w stanie dobrać właściwy sposób zabiegu.

Nie można jednak wyleczyć jaskry pierwotnej otwartego kąta. To schorzenie samoistne, którego przyczyna genetyczna i inne czynniki nie są do końca znane. W tym przypadku leczenie trwa całe życie pacjenta i polega na hamowaniu postępującej choroby.

Życie z jaskrą

Właściwie leczona, pod nadzorem lekarzy specjalistów jaskra, nie powinna być przeciwwskazaniem do normalnego funkcjonowania w codziennym życiu. Należy jednak pamiętać o tym, że leki przeciwjaskrowe z czasem tracą swoją skuteczność, dlatego tak istotne są regularne kontrole u okulisty, które powinny odbywać się co 3-6 miesięcy. Pacjent musi mieć dbać o to, aby długotrwale nie męczyć wzroku pracując np. przed komputerem.

Jaskra nie wyklucza też chorych z uprawiania sportu. Polecane są tu sporty rekreacyjne, takie jak spacery, jazda na rowerze czy jogging. Co szczególnie ważne, każda aktywność fizyczna powinna zostać uprzednio skonsultowana z lekarzem okulistą.

Źródła:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27175839/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18929109/